بررسی جامعه‌شناختی تمایل به برون‌کوچی نخبگان علمی

دو هدف در این مطالعه دنبال شده است: 1. بررسی وضعیت تمایل به برون‌کوچی اعضای بنیاد ملی نخبگانِ استان مازندران و 2. علل و زمینه‌های اجتماعی مؤثر بر گرایش به برون‌کوچی نخبگان علمی. نظریه «جاذبه و دافعه لی» چارچوب نظری این تحقیق بود. مبتنی بر این چارچوب و استفاده از تحقیقات تجربی موجود و نیز مشاوره با متخصصان، پرسشنامه این مطالعه ساخته شد (اعتبار سازه‌ای و صوری). پایایی مقیاس‌ها با استفاده از آلفای کرونباخ تأیید شده است. پس از سه مرحله پیگیری، 40 نخبه علمی به‌درخواستِ ایمیلی واکنش نشان دادند. نتایج حاصل از 32 پرسشنامه پرشده، مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها نشان دادند بیش از نیمی از نخبگان مشارکت‌کننده در این مطالعه (حدود 54 درصد) تمایل به ماندن در ایران داشته‌اند و بیش از یک‌چهارم این شرکت‌کنندگان (25/45 درصد) مایل به‌مهاجرت بودند. تمایل به برون‌کوچی نخبگان علمی به شرایط و عملکرد عاملان اجتماعی در داخل و خارج کشور مربوط می‌شود. از نظر جمعیت مورد بررسی برایند پایین بودن جاذبه مبدأ و بالا بودن دافعه مبدأ و جاذبه مقصد سبب تمایل به برون‌کوچی نخبگان است. در میان عوامل کششی، فرصت‌های اشتغال، بااهمیت‌ترین جاذبه‌ای است که پاسخگویان را متمایل به‌مهاجرت می‌کند و دو عامل نامساعدبودن زمینه برای ادامه تحصیل و پ‍ژوهش و عدم قدردانی کافی از نخبگان علمی مهم‌ترین دافعه‌هایی هستندکه سبب تمایل به‌مهاجرت این نخبگان می‌شوند.